ΗΠαγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ουσιαστικά στόχος της είναι η ενθύμηση και πραγμάτωση σε συλλογικό επίπεδο του ορισμού της ψυχικής υγείας, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO).

Η ψυχική υγεία νοείται ως μια κατάσταση ευεξίας (wellbeing) στην οποία ένας άνθρωπος συνειδητοποιεί τις δυνατότητές του, μπορεί να αντιμετωπίσει το φυσιολογικό στρες της ζωής, να εργαστεί παραγωγικά και να συμβάλει στην κοινότητά του. Δεν είναι απλώς η απουσία ψυχικής ασθένειας.

Άρα, η ψυχική υγεία στον άνθρωπο περιλαμβάνει:

Την συναισθηματική ευεξία, την ικανότητα δηλαδή να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του.
Την ψυχολογική ευεξία, την ικανότητα δηλαδή να σκέφτεται καθαρά, να λαμβάνει αποφάσεις και να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της ζωής.
Την κοινωνική ευεξία, ην ικανότητα δηλαδή να δημιουργεί και να διατηρεί υγιείς σχέσεις με άλλους (1) .

Επομένως, η ημέρα αυτή υπενθυμίζει σε όλους πως η ψυχική υγεία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικής υγείας και ευτυχίας, ενθαρρύνοντας τον δημόσιο διάλογο, την αλληλεγγύη και την προσβασιμότητα στις υπηρεσίες υποστήριξης.

Μέσα από δράσεις και ενημέρωση η κοινωνία καλείται να συνδράμει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος, όπου η ψυχική υγεία να αντιμετωπίζεται με σεβασμό, φροντίδα και αποδοχή, διότι στις μέρες μας, πάνω από 450 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από ψυχικές διαταραχές.

Είτε λοιπόν νοσήσαμε ή νοσούμε, είτε όχι, οφείλουμε να είμαστε σε εγρήγορση και να ζητάμε βοήθεια όποτε χρειάζεται. Το να είμαστε ψυχικά υγιείς είναι υψίστης σημασίας για τους παραπάνω λόγους – για να είμαστε, δηλαδή λειτουργικοί, ευτυχείς, χρήσιμοι για τον εαυτό μας, τους οικείους μας και την κοινωνία.

Αυτή είναι η βάση για να πραγματώσουμε την ουσιαστική λειτουργία της Ψυχής σε ένα βαθύτερο επίπεδο, διότι η ψυχική μας υπόσταση είναι ουσιαστικά το μέσο επικοινωνίας μας με τον έξω κόσμο, είτε τον πνευματικό, είτε τον υλικό. Οπότε η ψυχική μας υγεία επηρεάζει από το πώς αντιλαμβανόμαστε τον ορατό κόσμο που μας περιβάλλει, μέχρι και τις νοητικές / πνευματικές μας συλλήψεις.

Στο ευρύτερο, λοιπόν, αυτό πλαίσιο τι μέτρα πρόληψης μπορούμε να πάρουμε για την προώθηση και διατήρηση της ψυχικής μας υγείας; Θα μπορούσαμε να τα συνοψίσουμε ως εξής:

Το πρώτο είναι η αποφυγή της μονομερούς ανάπτυξης μιας από τις υποστάσεις μας (πνευματική, ψυχική, σωματική) σε βάρος των άλλων, διότι αυτό δημιουργεί μια δυσαρμονική κατάσταση που μας αποδυναμώνει και προκαλεί την ασθένεια – όχι μόνο ψυχική, αλλά και σωματική. Επομένως, η ενίσχυση της ενεργητικότητας και στις τρεις υποστάσεις μας, προλαμβάνει την ασθένεια και βοηθά στην θεραπεία της.

Π.χ. Πώς μπορεί να είναι ψυχικά υγιής ένας άνθρωπος που τον απασχολεί κατά κύριο λόγο η επίλυση προβλημάτων στην εργασία του, ή αναλώνεται σε συναισθηματικές νοσηρότητες, ή προσβλέπει εμμονικά στο «τέλειο σώμα»; Ενώ αν εξισορροπεί την όποια δραστηριότητα με άλλες παράλληλες δραστηριότητες προστατεύει την υγεία του. Π.χ. μετά από πολύωρη μελέτη ή εργασία είναι απαραίτητη μια ανάλογη σε χρόνο ή ένταση φυσική δραστηριότητα.

Το δεύτερο είναι η καλλιέργεια θετικών συναισθημάτων, όπως φιλία, αδελφοσύνη, συμπόνοια, τα οποία δημιουργούν ψυχική αρμονία, βοηθώντας στην αυτορρύθμιση των ψυχικών μας ανισορροπιών. Όλη η γκάμα των θετικών συναισθημάτων, με απαύγασμα την καλοσύνη είναι τόσο το αποτέλεσμα, όσο και το μέσο εξισορρόπησης και διατήρησης της ψυχικής μας υγείας. Εδώ στην ουσία μιλάμε βέβαια όχι για συναισθήματα μόνο, αλλά για αρετές που η απόληξη τους, η έκφραση τους είναι το θετικό συναίσθημα.

Το τρίτο είναι η αυτογνωσία, ως εμπεριστατωμένη επίγνωση του εαυτού, η οποία μας βοηθά να εντοπίζουμε τις αδυναμίες του χαρακτήρα μας και να μην τροφοδοτούμε τις ανισορροπίες της ψυχής.

Το τέταρτο είναι να αναγνωρίζουμε, να επικοινωνούμε τα συναισθήματά μας και να τα διαχειριζόμαστε, χωρίς να αφήνουμε τα αρνητικά συναισθήματα να λιμνάζουν. Άλλος ένας επίσης σημαντικός παράγοντας ψυχικής υγείας. Η ψυχή μας είναι φτιαγμένη για να «δοκιμάζει» όλη την γκάμα των συναισθημάτων. Το θέμα είναι πόσο χώρο, πόση διάρκεια, άρα και πόση επιρροή αφήνουμε να καταλαμβάνουν εντός μας, μέσω μιας περισσότερο ή λιγότερο επιτυχημένης διαχείρισης τους.

Το πέμπτο είναι η επιδίωξη αυθεντικών σχέσεων με τους συνανθρώπους μας, καταρχάς με τους οικείους μας, αλλά και με το ευρύτερο περιβάλλον.

Το έκτο είναι η ένταξη σε μία κοινότητα ανθρώπων με τους οποίους να μοιραζόμαστε κοινές αρχές και αξίες μέσα από πνεύμα αλληλεγγύης και αμοιβαιότητας, επίσης δρα προστατευτικά στην ψυχική μας υγεία, και

Το τελευταίο είναι η εύρεση ενός προσωπικού νοήματος στη ζωή, το οποίο βοηθάει στην ψυχική μας ανθεκτικότητα, δηλαδή στην επαναφορά μας στην ψυχική ισορροπία, μετά από δύσκολες καταστάσεις ζωής.

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας προωθεί την εξασφάλιση της συναισθηματικής, ψυχολογικής και κοινωνικής ευεξίας στον άνθρωπο αφ’ ενός και αφ’ ετέρου θέτει τις βάσεις για την σωστή πρόληψη και θεραπεία των ψυχικά νοσούντων, ώστε να μπορεί ο άνθρωπος να βεβαιώσει την προσωπικότητα του σε ένα ευρύτερο και βαθύτερο επίπεδο.
Ε.Ρ

(1) https://el.wikipedia.org/wiki/Ψυχική_υγεία